Parfüm aslında neden tehlikeli?

Sosyal medyada paylaşılan, sağlıklı yaşam koçu @_theobergmann’in parfümler hakkında konuştuğu videoyu muhtemelen siz de görmüşsünüzdür. Milyonlarca kişiye ulaşan bu video, kullanıcılar tarafından birbirine gönderilerek hızla yayıldı. Videonun başlığı ise “Parfüm aslında neden tehlikeli?” şeklindeydi. Biz de bu videoyu paylaşarak konuyu yapay zekaya sorduk. İşte detaylar…

Parfüm aslında neden tehlikeli?

Videodaki yazılan içeriği Türkçe şekilde burada paylaşıyorum.

Biliyor muydunuz, parfüm sigaradan bile daha toksik olabilir. Parfümlerde 3000’den fazla kimyasal madde bulunuyor ve bunların açıklanması gerekmiyor.

En büyük sorun ise parfümlerde ağır metallerin bulunması. Abartmıyorum, sadece farkındalık yaratmaya çalışıyorum.

Çünkü parfüm sıkmak vücuduna böcek ilacı sıkmakla neredeyse aynı şey. Bu konuda hiçbir düzenleme yok.

Şirketler istediklerini yapabiliyor. İnsanlar ne kadar kötü olduğunu fark etmiyor.

Örneğin migreni tetikleyebilir, astımını daha da kötüleştirebilir, Kronik herhangi bir hastalığı olan biri için durumu daha da ağırlaştırabilir. İnsanlar sağlıklı olmaya çalışıyor, spor yapıyor…

Ama kilo veremiyorlar çünkü her gün parfüm kullanıyorlar ve bu da karaciğerlerini tekrar tekrar yoruyor.

Bazen her şeyi doğru yapsan bile sadece parfüm solumak bile, Sadece kıyafetime sıkıyorum cildime uygulamıyorum demek de işe yaramıyor.

İşte o video burada;

 

Bu gönderiyi Instagram’da gör

 

Theo Bergmann | Certified Health Coach (@_theobergmann)’in paylaştığı bir gönderi

Yukarıda açıklanan konuları Chat GPT ve Gemini isimli yapay zekalara sorduk.

Gemini’nin Cevabı 

Parfümlerin sağlığa etkileri hakkında paylaştığınız metindeki bazı iddialar, genel kanı ve bilimsel araştırmalarla karşılaştırıldığında tartışmalı ve abartılı ifadeler içermektedir. İşte iddiaların tek tek değerlendirilmesi:

1. “Parfüm sigaradan bile daha toksik olabilir.” Bu ifade büyük bir abartıdır. Sigara, doğrudan solunum yoluyla alınan binlerce zararlı kimyasal içeren ve sayısız hastalığa neden olduğu kanıtlanmış bir üründür. Parfümlerin bazı kişilerde hassasiyet veya alerjik reaksiyonlara neden olabileceği doğrudur, ancak genel toksisite açısından sigarayla kıyaslanması bilimsel temeli olmayan bir iddiadır.

2. “Parfümlerde 3000’den fazla kimyasal madde bulunuyor ve bunların açıklanması gerekmiyor.” Parfümlerde çok sayıda kimyasal bileşen bulunduğu doğrudur. Ancak, “3000’den fazla” ifadesi genelleme olup, her parfüm için geçerli değildir. Ayrıca, formülasyon sırları nedeniyle parfüm şirketlerinin tüm içerikleri detaylı bir şekilde etiket üzerinde belirtme zorunluluğu olmaması (bazen sadece “parfüm” veya “koku” olarak belirtilmesi) düzenleyici bir boşluk olarak görülebilir. Ancak bu, tüm kimyasalların zararlı olduğu anlamına gelmez. Uluslararası Koku Derneği (IFRA) gibi kuruluşlar, parfüm içeriklerinin güvenliğini sağlamak için standartlar belirler.

3. “En büyük sorun ise parfümlerde ağır metallerin bulunması.” Parfüm üretiminde ağır metal kullanımı yaygın bir uygulama değildir. Bazı çok nadir durumlarda, renk verici veya başka katkı maddelerinde eser miktarda bulunabilir, ancak bu, parfümlerin “en büyük sorunu” olarak nitelendirilecek kadar yaygın ve bilinen bir problem değildir. Bu iddia için güçlü bilimsel kanıtlara ihtiyaç vardır.

4. “Parfüm sıkmak vücuduna böcek ilacı sıkmakla neredeyse aynı şey.” Bu ifade tamamen asılsız ve yanıltıcıdır. Böcek ilaçları, canlı organizmaları öldürmek veya uzaklaştırmak amacıyla formüle edilmiş kimyasallardır. Parfümler ise hoş koku vermek için tasarlanmıştır. Bazı parfüm bileşenleri alerjik reaksiyonlara neden olabilirken, bir böcek ilacının insan vücudu üzerindeki toksik etkisiyle kıyaslanamaz. Bu, duygusal bir tetikleyici olarak kullanılmış aşırı bir benzetmedir.

5. “Bu konuda hiçbir düzenleme yok. Şirketler istediklerini yapabiliyor.” Bu iddia eksiktir. Parfüm endüstrisi, diğer kozmetik ürünler gibi, belirli yasal düzenlemelere ve uluslararası standartlara tabidir. Örneğin, Avrupa Birliği’nde kozmetik ürünler yönetmeliği (EC No 1223/2009) ve ABD’de Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) gibi kurumlar tarafından denetlenirler. IFRA (Uluslararası Koku Derneği) gibi endüstri kuruluşları da, parfüm bileşenlerinin güvenliğini sağlamak için kendi yönergelerini ve kısıtlamalarını belirler. Ancak, etiketleme şeffaflığı konusunda hala iyileştirme alanları olduğu bir gerçektir.

6. “İnsanlar ne kadar kötü olduğunu fark etmiyor. Örneğin migreni tetikleyebilir, astımını daha da kötüleştirebilir, Kronik herhangi bir hastalığı olan biri için durumu daha da ağırlaştırabilir.” Bu iddialar kısmen doğrudur. Parfüm kokularına karşı hassasiyet (koku hassasiyeti), bazı kişilerde migren ataklarını, astım semptomlarını veya diğer solunum yolu rahatsızlıklarını tetikleyebilir. Özellikle hassas ve alerjik bünyeli kişilerde bu tür reaksiyonlar görülebilir. Kronik rahatsızlıkları olan kişilerde de parfüm kullanımı mevcut durumu olumsuz etkileyebilir. Bu, her parfüm için geçerli olmasa da, kişisel farklılıklar göz önünde bulundurulduğunda dikkate alınması gereken bir durumdur.

7. “İnsanlar sağlıklı olmaya çalışıyor, spor yapıyor… Ama kilo veremiyorlar çünkü her gün parfüm kullanıyorlar ve bu da karaciğerlerini tekrar tekrar yoruyor.” Bu iddia için doğrudan ve güçlü bilimsel kanıt bulunmamaktadır. Parfüm kullanımının doğrudan kilo alımına neden olduğu veya karaciğeri aşırı yorduğu yönündeki bu tür bir bağlantı bilimsel literatürde genel kabul görmemiştir. Karaciğerin vücuttan toksinleri atma görevi vardır, ancak parfüm bileşenlerinin bu derece bir yük oluşturduğu ve kilo alımına yol açtığı iddiası spekülatiftir.

8. “Sadece kıyafetime sıkıyorum cildime uygulamıyorum demek de işe yaramıyor. Asıl sorun tam olarak bu.” Bu ifade kısmen doğrudur. Parfüm kıyafetlere sıkılsa bile, içerdiği kimyasallar havaya karışarak solunum yoluyla vücuda alınabilir. Ayrıca, kıyafetler cilde temas ettiğinde veya terleme ile birlikte kimyasallar cilde geçebilir. Dolayısıyla, ciltle doğrudan temas etmese bile, solunum yoluyla maruz kalma ve dolaylı temas hala mümkündür.

Paylaştığınız metin, parfümlerin potansiyel sağlık etkileri hakkında farkındalık yaratma amacı taşıyor olsa da, içerdiği birçok bilgi bilimsel verilerle çelişmekte veya büyük ölçüde abartılı ifadeler içermektedir. Özellikle “sigaradan daha toksik”, “böcek ilacıyla aynı şey” veya “kilo verdirmiyor çünkü karaciğeri yoruyor” gibi iddialar kanıtlanmamış ve yanıltıcıdır.

Parfümlere karşı bireysel hassasiyetler ve alerjik reaksiyonlar gerçektir ve bazı kişilerde migren, astım gibi rahatsızlıkları tetikleyebilir. Bu nedenle, parfüm seçimi ve kullanımı konusunda dikkatli olmak, kişisel toleransları göz önünde bulundurmak ve gerekiyorsa doktora danışmak önemlidir. Ancak, bu potansiyel riskleri abartarak genel bir panik ortamı yaratmak yerine, bilimsel temelli ve dengeli bilgilerle konuya yaklaşmak daha doğru olacaktır.

Chat GPT’nin Cevabı 

Chat GPT isimli yapay zekanın cevabı aşağıdaki gibidir.

✅ Gerçekle Örtüşen Noktalar

1. Parfümlerde 3000’den fazla kimyasal bulunabilir.

   • Doğru. Uluslararası Koku Birliği (IFRA) verilerine göre, parfümlerde kullanılan koku bileşenlerinin sayısı 3000’i aşmaktadır. Bu maddelerden bazıları doğal, bazıları ise sentetiktir.

   • Ancak bu maddelerin tamamı her parfümde bulunmaz; her ürün farklı bileşimlere sahiptir.

2. Parfümler migren, astım ve alerjik reaksiyonları tetikleyebilir.

   • Doğru. Kokular, özellikle hassas bireylerde migreni tetikleyebilir. Astım hastalarında veya kimyasal hassasiyeti olanlarda da semptomları kötüleştirebilir. Bu, bilimsel makalelerle desteklenmiştir.

❌ Yanlış, Abartılı veya Kanıtlanmamış İddialar

1. “Parfüm sigaradan daha toksik olabilir.”

   • Yanıltıcı. Sigarada binlerce yanmış kimyasal madde ve doğrudan kansere neden olan maddeler (örneğin, katran, formaldehit, benzen) bulunur. Parfümler bu ölçekte toksik değildir. Parfümler bazı kişiler için zararlı olabilir, ama sigarayla eşdeğer ya da daha tehlikeli olduklarına dair bilimsel bir veri yoktur.

2. “Parfüm sıkmak, vücuduna böcek ilacı sıkmakla aynı şey.”

   • Yanlış ve abartılı. Bu ifade ciddi bir çarpıtmadır. Böcek ilaçları (pestisitler) doğrudan öldürücü etkiye sahip kimyasallar içerir. Parfümlerde kullanılan maddelerin bazıları potansiyel alerjen olabilir, ancak toksik dozda değildir. Böcek ilacıyla karşılaştırmak bilimsel olarak temelsizdir.

3. “Parfümde ağır metaller bulunur.”

   • Genel olarak yanlış. Parfümlerde ağır metallere (örneğin kurşun, cıva) rastlanması olağan dışıdır ve ciddi kalite ve üretim hataları veya yasa dışı ürünlerle ilgilidir. Yasal üretimdeki parfümlerde ağır metal bulunması beklenmez.

4. “Bu konuda hiçbir düzenleme yok, şirketler istediklerini yapabiliyor.”

   • Yanlış. Avrupa Birliği’nde REACH, ABD’de FDA ve IFRA gibi kurumlar koku maddelerinin kullanımı ve güvenliğiyle ilgili düzenlemeler yapmaktadır. IFRA, belirli maddelerin maksimum kullanım oranlarını belirler. Şeffaflık eleştirilebilir, ama “hiçbir düzenleme yok” denemez.

5. “Parfüm karaciğeri yoruyor, kilo verememeye neden oluyor.”

   • Kanıtlanmamış. Bu iddiaların bilimsel bir dayanağı yoktur. Karaciğer parfüm bileşenlerini hava yoluyla alındığında işleyecek kadar etkilenmez. Parfüm kullanımı ile kilo verememe arasında kurulan doğrudan bir bağ bilimsel olarak desteklenmemektedir.

Metin, bazı geçerli endişeleri dile getiriyor, örneğin: alerjenik etkiler, düzenlemelerdeki şeffaflık sorunları, hassas bireylerde tetikleyici etkiler. Ancak genel olarak iddialar abartılmış, bilimsel verilerden uzaklaştırılmış, korku yaratmaya yönelik ifadelerle sunulmuş.

Bu metin farkındalık oluşturabilir, fakat bilinçli tüketiciye bilgi vermek yerine korkuya dayalı yanlış çıkarımlara sebep olabilir. Eğer bu metni içerik üretimi için kullanacaksanız, bilimsel kaynaklara dayalı bir dil tercih etmek hem daha güvenilir hem de etkili olur.

Sonuç

Sonuç olarak, “Parfüm aslında neden tehlikeli?” başlığıyla paylaşılan video içeriğinde dile getirilen konuları yapay zekaya sorduk. Yapay zekanın verdiği yanıt, videoda yer alan bazı bilgilerin gerçeklik payı taşıdığı, bazılarının ise henüz bilimsel olarak kanıtlanmamış iddialar olduğu yönündeydi. Siz de bu konuyu detaylı bir şekilde inceleyebilirsiniz.

Bu yazı, herhangi bir iddiada bulunmaksızın, yalnızca söz konusu videoda yer alan açıklamalar hakkında yapay zekaya yöneltilen soruların yanıtlarını paylaşmak amacıyla hazırlanmıştır.